cafe honar

آموزش به كودكان 15 ماهه تا 5 ساله

هنر را بخشي از برنامه روزمره كنيد. خلق آثار هنري را با بازي همراه كنيد. اگر مي‌خواهيد از ريخت و پاش خانه جلوگيري كنيد، براي آموزش نقاشي يك محوطه‌ي مخصوص در نظر بگيريد. كاغذ بزرگي را زير دست كودك بگذاريد تا روي آن نقاشي كرده و رنگ‌ها را روي آن بريزد. از لباس‌هاي قديمي يك روپوش درست كنيد. با پهن كردن كاغذ روي ميز، كودك مي‌تواند بدون محدوديت روي نقاشي تمركز كند. براي آموزش نقاشي مداد شمعي و ماژيك‌هاي قابل شستشويي تهيه كنيد كه در دست گرفتن‌شان براي كودك راحت باشد.

كودكان آموزش نقاشي را با خط خطي كردن شروع مي‌كنند. حدود 2 سالگي اين خط خطي‌ها كنترل‌شده‌تر و تكراري مي‌شوند و كودك رفته رفته مي‌آموزد مداد شمعي و ماژيك را با انگشت شست بگيرد و بيشتر روي آن كنترل داشته باشد.

در اين سن وسايل و ابزار هنري متفاوتي را در اختيار كودك بگذاريد. فقط روي وسايل نقاشي تمركز نكنيد، كودكان مي‌توانند طرح‌هاي مختلفي را روي ماسه بكشند و يا با گل سفالگري اشكالي را بسازند و آن‌ها را روي صفحه‌اي بچسبانند. براي آن‌ها رنگ‌هاي قابل شستشو، گل سفالگري، گچ، قيچي‌هاي مخصوص كودكان و كاغذهاي مختلف تهيه كنيد و در محلي كه دسترسي به آن‌ها راحت باشد قرار دهيد.

درس ندهيد. كودك با خط خطي كردن مهارت‌هاي حركتي پايه را پرورش مي‌دهد. هم‌چنين اين كار باعث پرورش خلاقيت و نوآوري مي‌گردد و راهي براي ابراز عقايد و خصوصيات كودك است. كودك در اين سن نيازي به راهنمايي ندارد و تنها بايد تشويق شود. هنگامي كه نقاشي مي‌كند دركنارش نشسته و با او صحبت كنيد اما به هيچ عنوان سعي نكنيد به او درس دهيد.

در آموزش نقاشي از تصحيح نقاشي كودك بپرهيزيد. كودكان ممكن است چمن را بنفش نقاشي كنند يا انسان‌هاي معلق و نوزاداني به اندازه يك خانه بكشند. ايراد گرفتن از نقاشي كودك و تصحيح آن موجب از بين رفتن اعتماد به نفس كودك شده و روند طبيعي يادگيري را متوقف مي‌كند.

مشاهده و نظارت كنيد. به‌جاي تعريف بي‌جا از نقاشي كودك يا تصحيح آن، فقط نظارت كنيد. به‌جاي اظهار نظر درباره نقاشي، درباره چگونگي نقاشي كردن نظر دهيد. مثلا هنگامي كه كودك نقاشي مي‌كند، بگوييد «اين دايره‌ها رو كه كشيدي نگاه كن! بعضي از دايره‌هاي كوچك توي دايره‌هاي بزرگتر هستند» يا مثلا بگوييد « ميبينم كه داري از مداد رنگي نارنجي و سبز استفاده ميكني.» به او بگوييد چه چيزهايي از نقاشي او را دوست داريد. براي مثال بگوييد «اون خورشيد بزرگ من رو به ياد يك روز كنار ساحل مي‌اندازد.» يا «اين رو خيلي دوست دارم كه برگ‌هاي درخت رنگ‌هاي مختلفي دارند.»

سوالات باز بپرسيد. وقتي كه نقاشي كودك را مي‌بينيد نپرسيد «اين چيه؟» درعوض بپرسيد «ميشه درباره نقاشي‌ات براي من توضيح بدهي؟» اگر براي صحبت كردن از نقاشي ذوق و شوق داشت، سوالات بيشتري بپرسيد. وقتي كه كودك به صورت تجسمي نقاشي مي‌كند، معمولا داستاني را تصور مي‌كند. پرسيدن درباره جزئيات آن داستان آن‌ها را تشويق به كشيدن جزئيات بيشتر مي‌كند.

هنر را به بخشي از يك روند عاطفي تبديل كنيد. چنان‌چه كودك‌تان احساسات شديدي را تجربه مي‌كند به آن‌ها ماژيك و كاغذ يا مقداري گل رس بدهيد. براي مثال اگر كودك كج خلقي يا قهر مي‌كند به او پيشنهاد دهيد تا يك تصوير عصباني نقاشي كند و يا اگر غمگين است يك نقاشي غمگين بكشد. هنر به كودك كمك مي‌كند تا احساسات شديدي را كه قادر به بيان آن‌ها نيست ابراز كند. يك فعاليت خلاقانه كه كودك به آن سلطه داشته باشد مي‌تواند سبب ايجاد حس كنترل در او شود.

نوشته‌هايش را تاييد كنيد. حدود 2.5  تا 3.5 سالگي كودك شروع به كشيدن خطوط مارپيچ مي‌كند كه نشان‌دهنده‌ي كلمات هستند. اين نقاشي‌ها اولين گام كودك در جهت نوشتن است. با رشد كودك اين خطوط مارپيچ نيز پيچيده‌تر خواهد شد. ممكن است كودك با مارپيچ‌هاي كوتاه يا بلندي شروع كند يا اشكالي شبيه به حروف الفبا را بكشد. اين نقاشي‌ها نشانه بسيار جالبي است از اين‌كه كودك اين نكته را مي‌فهمد كه براي تبادل معنايي مي‌توان از كلمات استفاده كرد.

در اين مرحله كودك ممكن است بگويد كه برخي از اين مارپيچ‌ها معناي خاصي دارند و يا از شما بخواهد تا آن‌ها را بلند بخوانيد. معناي خطوط مارپيچي راكه براي‌تان مي‌خواند تصديق كرده و براي خواندن باقي آن‌ها از خود او كمك بگيريد. بگذاريد كودك از متن‌هايي كه نوشته استفاده كند. او را به دفتر پست ببريد تا «نامه‌هايش» را (همراه با يك يادداشت) براي بستگان يا براي خودش بفرستد.

نقاشي‌هاي كودك را به ديگران نشان دهيد و از آن‌ها نگهداري كنيد. با نصب كارهاي هنري كودك روي ديوار او متوجه اهميت و جذابيت كارهايش مي‌شود. به جاي ستايش تك تك نقاشي‌ها، آن‌ها را در معرض نمايش بگذاريد. لازم نيست تمامي نقاشي‌ها را به ديوار بزنيد. از كودك بپرسيد كدام‌يك از نقاشي‌ها را مي‌خواهد به ديوار بزند و يا يك نمايشگاه متغير درست كنيد و نقاشي‌ها را هفتگي يا ماهيانه عوض كنيد. نمونه نقاشي‌هاي كودك را در جايي نگهداري كنيد تا او بتواند روند پيشرفت آن‌ها را ببيند.

آن‌چه بيش از نمايش كارهاي هنري او اهميت دارد، تائيد كاري است كه انجام مي‌دهد. نمايش نقاشي‌ها در آموزش نقاشي هرگز نبايد جايگزين تشويق كلامي پيشرفت نقاشي آن‌ها شود.

آموزش  كودكان 5 تا 8 ساله

به كودك بياموزيد تا آن‌چه را مي‌بيند نقاشي كند. حدود 5 سالگي مي‌توان آموزش نقاشي كردن مشاهدات را آغاز كرد. در اين مرحله بايد به كودك بياموزيد به جاي كشيدن دانش و تصورات خود از اشيا، آن‌چه را كه مي‌بيند نقاشي كند. براي شروع به كودك بياموزيد كه به نقاشي‌هاي خود به‌عنوان يك تمرين نگاه كند. به او بگوييد «تو داري يك نوع نقاشي جديد را ياد مي‌گيري كه نياز به تمرين زيادي دارد و هرچقدر كه بخواهي مي‌تواني تمرين كني.»

براي كودكان چندين كاغذ و مداد تهيه كنيد و با ملايمت آن‌ها را به استفاده نكردن از پاك كن ترغيب كنيد. به آن‌ها بگوييد كه مي‌توانند يك نقاشي را بارها و بارها بكشند و بعد از تمام شدن نقاشي مي‌توانند خطوط اشتباه را پاك كنند. كودك را وادار به نقاشي از مشاهدات نكنيد. اجبار باعث دلسردي كودك شده و يادگيري او را متوقف مي‌سازد. به كودك اجازه دهيد تا انواع ديگر نقاشي را نيز تجربه كند؛ نظير نقاشي برپايه داستان‌سرايي و تخيلات، نقاشي انتزاعي يا نقاشي‌هاي احساسي.

كشيدن اشيا جديد را به كودك بياموزيد. حدود 5 يا 6 سالگي زمان پرورش الگوبرداري و طراحي است. به جاي آموزش نقاشي از چيزهايي كه قبلا ياد گرفته‌اند مثل خانه، حيوانات خانگي يا درختان بهتر است اجازه دهيد كودكان چيزي را بكشند كه هرگز قبلا نقاشي نكرده‌اند. با اين كار مانع تكرار عادت‌هاي پيشين مي‌شويد و در عين حال كودك مجبور به كنار گذاشتن آن‌چه قبلا ياد گرفته نيست بنابراين خسته نمي‌شود.

مشاهده اشكال را تمرين كنيد. براي كودك توضيح دهيد كه او تنها يك طرف جسم را مي‌بيند و نقاشي مي‌كند. او را همان‌جايي كه براي نقاشي كردن مي‌نشيند، بنشانيد و انگشت خود را دور جسمي كه كودك مي‌بيند بكشيد. از كودك بخواهيد تا همان كار را انجام دهد و انگشت خود را دور تا دور جسم بكشد. سپس از او بخواهيد تا همان شكل را در هوا با انگشت بكشد. اين كار را ميتواند با انگشت و يا با مداد انجام دهد.

بدون نگاه كردن به كاغذ نقاشي بكشيد. كودك را تشويق كنيد تا همان‌طور كه به جسم نگاه مي‌كند نقاشي بكشد. كاغذي به شكل مربع روي مداد، بالاي قسمتي كه در دست مي‌گيرد، بچسبانيد تا كودك نتواند خطي را كه مي‌كشد ببيند. در ابتدا فقط خطوط تمريني كشيده و هر قسمت از شكل را جداگانه نقاشي كند. پس از تمرين  خطوط، بگذاريد كودك تمام شكل را بكشد. كاغذ خطوط تمريني را جايي قرار دهيد كه براي تمرين بيشتر و مراجعه به آن در دسترس باشد. به كودك بگوييد كه بدون اين‌كه به كاغذ نگاه كند نقاشي بكشد. بگذاريد كودك پس از اين‌كه كشيدن يك خط را تمام كرد به كاغذ نگاه كرده و روند نقاشي را بررسي كند، اما او را تشويق كنيد تا كمتر اين كار را انجام دهد.

با نظارت كردن و سوال پرسيدن كودك را هدايت كنيد. درست مثل كاري كه براي كودكان كوچك تر انجام مي‌داديد، از آنها سوالات باز بپرسيد اما به‌جاي پرسيدن اين‌كه چه تصوري داشتي بايد بپرسيد چه چيزي ديدي. سوالاتي مانند «كدام طرف جسم روشن‌تر است و كدام سوي آن تاريك تر؟ نور كجا دچار شكست شده؟» درباره خطوط و زاويه‌هايي كه با هم مي‌سازند نظر داده و كودك را تشويق به يافتن جزئيات بيشتر كنيد. مثلا بگوييد «مي‌بينم براي گل يك ساقه منحني خوبي كشيدي و انت‌هاي آن در خاك فرو رفته .آيا در انتهاي ساقه بخش‌هاي كوچك‌‌تري ميبيني؟ بهم بگو هر كدام كجا شروع شده و كجا تمام ميشود. از نشان دادن نقاشي خود به كودك بپرهيزيد و روي كاغذ او نقاشي نكنيد. درست است كه كودك با تقليد خيلي چيزها را ياد مي‌گيرد اما نقاشي از آن دسته نيست.

در هر جلسه آموزش نقاشي تنها از يك وسيله استفاده كنيد.  به كودك اين امكان را بدهيد تا از وسايل نقاشي مختلف استفاده كند. كودكان 5 تا 8 سال معمولا از مداد بيشتر استفاده مي‌كنند چون مي‌توانند با آن سايه روشن بزنند. وسايل مختلف را به آنها معرفي كنيد و بگذاريد تجربه كنند. از عباراتي همانند «خب، اول با مداد رنگي نقاشي مي‌كنيم و بعد با آب‌رنگ» استفاده كنيد.

يك كتاب درست كنيد. كودك در اين سن از داستان سرايي‌هايي كه مربوط به نقاشي‌هايش است لذت مي‌برد. حتي ممكن است براي طولاني‌تر كردن داستانش، نقاشي‌هاي دنباله دار و سريالي بكشد. آن‌ها را تشويق كنيد تا با نقاشي‌هاي‌شان كتابهاي كوچكي درست كنند. به آن‌ها كمك كنيد تا اين كتابها را با نخ و سوزن يا گيره كاغذ به هم متصل كنند. وقتي كه كتاب آماده شد آن را در قفسه كتاب‌ها قرار دهيد.

آموزش به كودكان 9 تا 11 سال 

روي مسائل فضايي تمركز كنيد. كودكان در اين سن از به تصوير كشيدن پرسپكتيو، عمق بخشي به اجسام و ديگر موضوعات فضايي لذت مي‌برند. آن‌ها شروع به كشيدن خط افق، تداخل اشيا و جزئيات دقيق مي‌كنند. به كودك يك سري نقاشي‌هاي فضايي پيشنهاد كنيد مثلا كشيدن يك جسم از ابعاد و زاويه‌هاي مختلف. چند شكل هندسي داراي رنگ خنثي را نزديك يكديگر قرار دهيد تا با نقاشي كردن آن‌ها بتواند سايه زدن را تمرين كنند. بگذاريد اشياي زيادي را در معرض ديد خود قرار دهد و از آن‌ها نقاشي بكشند.

نسبت را از طريق نقاشي چهره به آن‌ها بياموزيد. يادگيري نسبت آناتومي پايه يكي از مشكل‌ترين مسائل است. اغلب افراد سر و چشم‌ها را بزرگ‌تر از آن‌چه هست مي‌بينند و جاي چشم‌ها را بالاتر در نظر مي‌گيرند. ابتدا به كودكان نسبت آناتومي اصلي چهره را بياموزيد، سپس به هر يك آينه‌اي داده و از آن‌ها بخواهيد خودشان را نقاشي كنند. پس از آن هر يك از كودكان بايد به نوبت براي ديگران ژست بگيرد و بقيه بايد طرح‌هاي سريع بزنند.

بحران اعتماد به نفس را پيش‌بيني كنيد. حدود 9 سالگي كودكان علاقه فراواني به نقاشي‌هاي رئال و واقع‌گرايانه پيدا مي‌كنند و اگر نقاشي‌هاي‌شان به نظر درست و واقعي نيايد، نا‌اميد شده و ممكن است به اين نتيجه برسند كه نقاش‌هاي بدي هستند. به منظور پيش‌گيري از اين بحران اعتماد به نفس، براي آن‌ها توضيح دهيد كه نقاشي مهارتي است كه نياز به تمرين زيادي دارد. به آن‌ها بگوييد كه هروقت از نقاشي‌هاي‌شان نااميد شدند، بدين معني است كه دارند به مرحله بالاتري گام مي‌گذارند. اگر فكر مي‌كنند نقاش بدي هستند به اين دليل است كه ياد گرفته‌اند چيزهايي را ببينند كه قبلا  نمي‌ديدند. حدود 11 سالگي كودكان تصميم مي‌گيرند نقاشي را كنار بگذارند. در اين صورت به آن‌ها مهارت‌هاي مناسب سن‌شان را بياموزيد و سعي كنيد آن‌ها را با شيوه‌هاي جديد آشنا كنيد تا انگيزه‌ي خود را از دست ندهند. در اين سن مفهوم هنر را براي كودك شرح دهيد. يكي از راه‌هاي پيش‌گيري از كاهش علاقه كودك به نقاشي اين است كه او را با فرم‌هاي ديگر آشنا كنيد. نقاشي انتزاعي، نقاشي كتاب‌هاي مصور يا طراحي مي‌تواند اعتماد به نفس كودكي كه سبك رئال را دنبال مي‌كرده بازگرداند.

چالش‌هاي بصري و مشاهده‌اي براي كودكان ترتيب دهيد. كودكاني كه سعي در مشاهده و نقاشي اشكال به صورت واقع‌گرايانه داشته‌اند براي مدتي و تا زماني‌كه از پاسخ اشتباه خجالت نكشند، مستعد فراموش كردن بخشي از آموخته‌هاي قبلي هستند. آن‌ها را كنار يك درخت يا قطعات چوب ببريد و براي‌شان توضيح دهيد كه قصد داريد با هم تمامي رنگ‌هاي موجود در يك شاخه را بررسي و مشاهده كنيد. براي‌شان چالشي ترتيب دهيد كه در آن بايد درختي را بدون استفاده از رنگ قهوه‌اي بكشند و به‌جاي استفاده از رنگ قهوه‌اي، از مخلوط كردن رنگ‌هاي مختلف به رنگ چوب برسند.